19 Mayıs 1919: Bandırma Vapuru bir kurtuluş destanına doğru yol alıyor!

19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramımız kutlu olsun! Bu yıl, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramımızın 103. yılını kutluyoruz.

19 Mayıs 1919 tarihi neden önemli biliyor musun? Çünkü bu özel gün, Cumhuriyetimizin dönüm noktalarından biri.  1.Dünya Savaşı’ndan ağır kayıplarla çıkmış, savaş sonrası İtilaf Devletleri tarafından işgale uğramış, topraklarının bütünlüğü tehlikeye girmiş, orduları dağıtılmış, kayıplarının acısıyla, yoksulluk ve umutsuzlukla mücadele eden bir halkın yaşadığı bir ülke hayal et. Sonra tüm bu karanlık tablonun ortasında üstün zekâsı ve kararlılığıyla, her şeyi göze alarak yürümeye devam eden ve özgürlük mücadelesinden asla vazgeçmeyen bir komutan düşün.

Bugün yaşadığımız vatanın her bir karış toprağını borçlu olduğumuz ulu önderimiz Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları, umutsuzluğun ve karanlığın kök saldığı o zor günlerin ardından bir ulusun yeniden doğuşunun destanını yazdılar.

Bu destan, 16 Mayıs 1919’da İstanbul’dan yola çıkıp, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ulaşan Bandırma Vapuru ile başladı.

19 Mayıs’ın önemi

Yıllardır coşku ile kutladığımız 19 Mayıs tarihi, İtilaf Devletleri'ne karşı verilen Kurtuluş Savaşı'nın, diğer adlarıyla İstiklal Harbi ve Millî Mücadele’nin başladığı gündür. Üç yılı aşkın bir sürede ve pek çok cephede, birçok devlete karşı verilen kurtuluş mücadelesi, bugün Zafer Bayramı olarak kutladığımız 30 Ağustos’ta sona ermiştir. Yunan ordularına karşı Kütahya, Dumlupınar yakınlarında Mustafa Kemal Atatürk’ün bizzat katılımı ile gerçekleşen muharebe, Başkomutanlık Meydan Muharebesi adıyla anılır.

Bir ülkenin küllerinden yeniden doğmasını sağlayan bu mücadele, sadece askeri bir harekât değil, 7’den 70’e, yaşlısından gencine tüm ülke halkının hikayesini barındıran büyük bir destan. İşte bu yüzden, bizim bayram olarak kutladığımız 19 Mayıs’ın neyi temsil ettiğini bilmek, çok önemli.

19 Mayıs zaferine giden yolculuk ve Bandırma Vapuru’nun hikayesi

Bundan 102 yıl önce Karadeniz’de ilerleyen İskoçya menşeili Bandırma Vapuru o günlerde hayal edilemeyecek düzeyde stratejik bir öneme sahipti. Bir yandan İngilizler, bir yandan İtalyanlar, Fransızlar ve Yunanlılar tarafından işgal edilmekte olan ülkemizin kahraman halkı bu işgallere ve Pontus Rum çetelerine karşı ayaklanma halindeydi.

Bu ayaklanmaları bastırmak ve genel asayişi sağlamak üzere göreve getirilen Mirliva Mustafa Kemal Paşa’nın Pontus Rum çetelerine karşı mücadeleyi bastırması gerekiyordu. Fakat Mustafa Kemal’in kurtuluş mücadelesinin fitilini ateşleyecek ters köşe bir planı vardı.

Samsun, Sivas, Van, Trabzon ve Erzincan'da bulunan mülki memurlar çıkarılan genelgeye göre Mustafa Kemal Paşa’nın tebligatına harfiyen uymak zorundaydı. Paşa’nın başlangıç noktası Samsun olan görevinde yanına alacağı asker ve memurları belirlemesinden sonra görev icabı kendisine Bandırma Vapuru tahsis edildi.

İsmail Hakkı Durusu kaptanlığındaki vapur, 41 yaşında olması nedeniyle Karadeniz’in deli dalgalarına dayanıp dayanmayacağı meçhuldü. Beraber toplantı yapan İsmail Hakkı Durusu ve Mustafa Kemal Paşa, her ihtimale karşı kıyıya yakın gidecekleri rotalarını belirlediler.

İstanbul Boğazı'ndan Karadeniz'e açılacak olan vapur için İngiliz işgal kuvvetleri komutanlığından vize alınması şarttı. Boğazların kontrolünü elinde bulunduran İngilizlerin vereceği vize olmaksızın vapurun kıpırdaması mümkün değildi. Vapurun mürettebat listesi iletildikten sonra izin alınmıştı. İstanbul’dan ayrılmadan önce annesi Zübeyde Hanım ve kardeşi Makbule Hanım’a dokunaklı bir konuşma yapan Mustafa Kemal’in yegane amacı düşman işgalindeki toprakları kurtarmaktı.

Mustafa Kemal Paşa, 19 Mayıs 1919 tarihinde Pontus Rum çetelerine karşı halkın çıkardığı isyanları bastırma bahanesiyle üstlendiği resmi görevi sayesinde Anadolu topraklarındaydı. Onu Samsun’a ulaştıran bu 41 yaşındaki eski vapurdu: Bandırma Vapuru…

19 Mayıs’ta Samsun’a ayak basmasıyla beraber kurtuluş mücadelesi için gerekli adımları attı. Valilere, bağımsız mutasarrıflıklara, Erzurum'daki 15'inci Kolordu, Ankara'da 20'nci Kolordu ve Diyarbakır'da 13'üncü Kolordu Komutanlıkları ile Konya’da İkinci Ordu (Yıldırım) Kıt’aları Müfettişliğine gönderdiği genelgede işgale tepki gösterilmesini salık veriyordu. İşte Anadolu'da işgale karşı düzenlenmeye başlayan mitinglerin ateşini Mustafa Kemal Paşa’nın bu atılımı yaktı.

Daha sonra İstanbul’a dönme çağrısına rağmen, Mustafa Kemal Anadolu’da kurtuluş savaşının fitilini ateşlemeye devam etti. Kurtuluş Savaşı, Mustafa Kemal Paşa’nın 21-22 Haziran’da hazırladığı ve ulusal egemenliğin bahsini ettiği Amasya Genelgesi’yle başladı. Bu sürecin kahramanı, Atatürk’ü 19 Mayıs 1919’da Samsun’a getiren ise Bandırma Vapuru’ydu…

Geçmişten günümüze 19 Mayıs Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı

Her yıl büyük bir coşkuyla kutlanan bu günün aynı zamanda Gazi Günü olarak kutlanıldığını biliyor muydun? Atatürk’ün Türk gençliğine armağan ettiği bu bayram, 1926 yılında Samsun’da Gazi Günü olarak kabul edilmiştir. 24 Mayıs 1935'te Atatürk Günü adıyla resmi bir bayram ilan edilen bu önemli gün, ardından Beşiktaş Spor Kulübü’nün öncülüğünde ve Galatasaray ve Fenerbahçe gibi diğer spor kulüplerinin katılımıyla statlarda bir spor bayramı olarak kutlanmaya başlandı. Bu kutlamaların tüm gençliğe mal edilebilmesi için Beşiktaş Kurucu Üyesi Ahmet Fetgeri Aşeni tarafından bir teklif sonrasında 19 Mayıs, Atatürk’ün de onayıyla 19 Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı ilan edildi.

Atatürk’ün 100. doğum yılı olan 1981 yılını kanunla Atatürk Yılı olarak kabul etti. Bu kanundan sonra Gençlik ve Spor Bayramı ifadesi de Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı olarak değiştirildi. 19 Mayıs 2012 tarihinde TRT 1 kanalının logosu da bu bayrama atfen değiştirildi.

Atatürk’ün gençlere söylediği sözler

Atatürk’ün gençler ve genç nesillere yönelik sözleri cumhuriyetin değerini ve cumhuriyetin kurucu kişiliğinin fikir dünyasını anlama yolunda büyük önem taşıyor. Biz de bu birbirinden değerli söylemleri bir araya getirdik.

"Gençler! Benim gelecekteki emellerimi gerçekleştirmeyi üstlenen gençler! Bir gün bu memleketi sizin gibi beni anlamış bir gençliğe bırakacağımdan dolayı çok memnun ve mesudum. Buna gerçekten sevinmekteyim. Fakat beraber yaşadığımız sürece benim hedefime yürümenizi hepinizden istemek, geçerli bir hakkım olarak tanınmalıdır."

‘’Gençler için vatani işlerde ölmek söz konusu olabilir; fakat korkmak, asla!’’

"Gençler! Cesaretimizi takviye ve idame eden sizlersiniz. Siz, almakta olduğunuz terbiye ve irfan ile insanlık ve medeniyetin, vatan sevgisinin, fikir hürriyetinin en kıymetli timsali olacaksınız. Yükselen yeni nesil, istikbal sizsiniz. Cumhuriyeti biz kurduk, onu yükseltecek ve yaşatacak sizsiniz."

‘’Sizler, yani yeni Türkiye'nin genç evlatları! Yorulsanız dahi beni takip edeceksiniz... Dinlenmemek üzere yürümeye karar verenler, asla ve asla yorulmazlar. Türk Gençliği gayeye, bizim yüksek idealimize durmadan, yorulmadan yürüyecektir.’’

‘’Başımıza neler örülmek istenildiği ve nasıl karşı koyduğumuz ve daha doğrusu milletin arzu ve emellerine uyarak ve onun yardımıyla nasıl çalıştığımız görülmeli ve gelecek kuşaklar için ibret ve uyanıklığı gerektirmelidir. Zaten her şey unutulur. Fakat biz her şeyi gençliğe bırakacağız. O gençlik ki hiçbir şeyi unutmayacaktır; geleceğin ışık saçan çiçekleri onlardır. Bütün umudum gençliktedir!’’

‘’Bugün ulaştığımız sonuç, yüzyıllardan beri çekilen milli felaketlerin doğurduğu uyanıklığın ve bu aziz vatanın her köşesini sulayan kanların karşılığıdır. Bu sonucu, Türk gençliğine emanet ediyorum.’’

‘’Sayın gençler, yaşam mücadeleden ibarettir. Bundan dolayı yaşamda yalnız iki şey vardır. Galip olmak, mağlup olmak. Size, Türk gençliğine terk edip bıraktığımız vicdani emanet, yalnız ve daima galip olmaktır ve eminim daima galip olacaksınız.’’

‘’Bu memleketin gençliği, hakkımda pek büyük sevgi gösterdi. Bu kadar layık olduğumu bilmiyordum. Arkadaşlar! Bu memleketi ve bu milleti yüzyıllardan beri berbat edenler çoktan ölmüştür. Bütün gençlik, buna iman etmelidir. Bizim kanımız akmadıkça bunlar bir daha geri gelmeyecektir.’’

Atamızı anarken...

Bugün hem bayram sevinciyle hem de tarihimizin gururuyla doluyuz. Mustafa Kemal Atatürk’ü ve bu bağımsızlık destanında mücadele etmiş her bir insanımızı saygı ve sevgiyle anıyoruz.

Atamızın geleceği inşa edecek çocuklara, gençlere ve onların eğitimine verdiği değeri biliyor, onun düşüncelerini kendimize rehber alıyoruz. Papara olarak Atamızdan ilham almaya ve onun ışığında azimle çalışmaya devam edeceğiz.

19 Mayıs Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramımız kutlu olsun!